Nagroda Ministra Środowiska za rozprawę habilitacyjną

18 października 2010 roku w Warszawie zostały wręczone prestiżowe nagrody Ministra Środowiska za szczególne osiągnięcia naukowo-badawcze, przyznawane corocznie w trybie konkursu naukowcom i zespołom badawczym za innowacyjne i nowatorskie prace, nakierowane na zastosowanie praktyczne, wyróżniające się efektami naukowymi, gospodarczymi i społecznymi. Celem konkursu jest bowiem upowszechnianie informacji na temat wybitnych osiągnięć naukowo-badawczych z zakresu ochrony, kształtowania i racjonalnego użytkowania środowiska. 

Tegoroczną uroczystość wręczania nagród poprowadził minister Andrzej Kraszewski. Przewodniczącym jury konkursowego był podsekretarz stanu Henryk Jacek Jezierski.

Jedną z laureatów została dr hab. inż. Jadwiga Zabielska-Matejuk, prof. ITD  za rozprawę habilitacyjną pt. „Ochrona drewna nowej generacji czwartorzędowymi solami amoniowymi".

Celem badań było opracowanie preparatów grzybobójczych nowej generacji, do ochrony drewna i innych materiałów lignocelulozowych przed deprecjacją i rozkładem mikrobiologicznym.

Przedmiotem badań były powierzchniowo czynne związki organiczne o budowie jonowej - dimeryczne sole amoniowe, zwane solami „gemini", skuteczne wobec grzybów wyższych niszczących drewno, a zarazem podatne na rozkład w środowisku wodnym i glebowym przez bakterie i grzyby niedoskonałe. Biodegradowalność środowiskowa opracowanych środków grzybobójczych,  jak również ich minimalna lotność (bardzo niska prężność par) to najważniejsze zalety tych fungicydów, zapewniające bezpieczeństwo użytkowania impregnowanego nimi drewna, jak i późniejszej jego utylizacji.

Praca o wybitnych walorach teoretycznych, przedstawiająca mechanizmy działania biobójcznego fungicydów nowej generacji i  wynikające z nich współzależności  struktur chemicznych - właściwości powierzchniowych- właściwości biologicznych- adsorpcji. Badania o charakterze nowatorskim, niemające odpowiedników w kraju i za granicą. Rezultaty pracy zostały upowszechnione w formie publikacji  w najważniejszych europejskich czasopismach naukowych z zakresu drzewnictwa: Holzforschung  i Wood Science and Technology  oraz na forum międzynarodowej organizacji ds. ochrony drewna:International Research Group on Wood Protection

Wprowadzenie do praktyki uzyskanych wyników - opracowanie całkowicie nowych fungicydów:

• wypełni lukę na rynku środków chemicznych do zabezpieczania drewna przed zgnilizną,
• umożliwi zwiększenie trwałości drewna, dzięki czemu powiększy się baza surowcowa dla przemysłów opartych na drewnie, bez negatywnego oddziaływania na środowisko,
• przyczyni się do ochrony jakości powierzchni ziemi i powietrza oraz do przeciwdziałania zanieczyszczeniom akwenów, głównie poprzez ograniczenie kumulowania metali ciężkich, takich jak chrom i miedź w środowisku oraz związków organicznych nieulegających bioeliminacji, stosowanych aktualnie w środkach ochronnych.

Receptury preparatów ochronnych, bazujące na nowych biodegradowalnych związkach biologicznie czynnych, zostaną wykorzystane przez praktyków sektora chemicznego, leśno-drzewnego, budownictwa, konserwatorów obiektów muzealnych i wdrożone w zakładach przemysłu drzewnego oraz leśnictwie.